Rodzaje błędów


Błąd językowy


— niewłaściwe odstępstwo od obowiązującej w danym momencie normy językowej, czyli taka innowacja, która nie znajduje uzasadnienia: nie usprawnia porozumiewania się, nie wyraża nowych treści, nie przekazuje na nowo, w inny sposób emocji nadawcy itp. [Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN].

— sposób użycia jakiegoś elementu języka, który razi jego świadomych użytkowników, gdyż pozostaje w sprzeczności z ich dotychczasowymi przyzwyczajeniami, a nie tłumaczy się funkcjonalnie [Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN].


Klasyfikacja błędów

(na podstawie Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN oraz własnego doświadczenia)

Wewnątrzjęzykowe (systemowe i stylistyczne)

Gramatyczne
1. Fleksyjne
  • niewłaściwa postać wyrazu, np. *nienawidzieć zamiast nienawidzić; *ten pomarańcz zamiast ta pomarańcza; *przekonywujący zamiast przekonujący albo przekonywający;
  • niewłaściwy wzorzec odmiany, np. lubić *lubiał zamiast lubił; (zawiązać) buta zamiast (zawiązać) but; *bardziej słodki zamiast słodszy; *nienawidzę ją zamiast nienawidzę jej;
  • niewłaściwa postać tematu fleksyjnego, np. *przyjacielami zamiast przyjaciółmi; *o gwiaździe zamiast o gwieździe; *spuchnęła zamiast spuchła;
  • niewłaściwa końcówka fleksyjna, np. *diabłowi zamiast diabłu; *imieniowi zamiast imieniu; *rozumią zamiast rozumieją; *bystszy zamiast bystrzejszy;
  • nieodmienianie wyrazu, który posiada swój wzorzec deklinacyjny, np. z Janem Matejko zamiast z Janem Matejką;
  • odmienianie wyrazu, któremu nie można przypisać wzorca odmiany (chociaż w mowie potocznej jest odmieniany).
2. Składniowe (wybór niewłaściwego wzorca składniowego, czyli niewłaściwe łączenie form wyrazowych w jednostki tekstu)
  • błędy w zakresie związku zgody, np.: *Za stołem siedzi Piotr i Jan zamiast Za stołem siedzą Piotr i Jan; *Pies i Ania wbiegły do pokoju zamiast Pies i Ania wbiegli do pokoju; *Przyszło dwadzieścia trzy osoby zamiast Przyszły dwadzieścia trzy osoby;
  • błędy w zakresie związku rządu, np.: *Używam dobre kosmetyki zamiast Używam dobrych kosmetyków; *Rozróżniać prawdę od fałszu zamiast Rozróżniać prawdę i fałsz; *Brać się za sprzątanie zamiast Brać się do sprzątania; *Podobny ojcu zamiast Podobny do ojca; *Większy jak ty zamiast Większy od ciebie albo niż ty;
  • błędy w używaniu przyimków, np.: *dystansować się do czegoś zamiast dystansować się od czegoś; *przed i po wojnie zamiast przed wojną i po wojnie; *pracować na zakładzie zamiast pracować w zakładzie; *siedzieć na kasie zamiast siedzieć w kasie albo przy kasie; *jechać do Ukrainy zamiast jechać na Ukrainę;
  • błędy w zakresie używania wyrażeń przyimkowych, np.: *Brak postępu w temacie stoczni zamiast w sprawie stoczni; *Pytania odnośnie konstytucji zamiast pytania co do konstytucji albo odnośnie do konstytucji;
  • niepoprawne skróty składniowe, np.: *Organizuje i kieruje szajką złodziei samochodów zamiast Organizuje szajkę złodziei samochodów i kieruje nią;
  • niepoprawne konstrukcje z imiesłowowym równoważnikiem zdań, np.: *jadąc, zepsuł mu się rower zamiast gdy jechał, zepsuł mu się rower; *Zdając egzamin, został przyjęty do szkoły zamiast Zdawszy egzamin, został przyjęty do szkoły albo Po zdaniu egzaminu został przyjęty do szkoły; *Czytając takie powieści, nasuwają się refleksje zamiast Kiedy czyta się takie powieści, nasuwają się refleksje;
  • konstrukcje niepoprawne pod względem szyku, np.: *Wystąpienie kulturalnego attaché ambasady USA zamiast  Wystąpienie attaché kulturalnego ambasady USA; *To w dobrych rodzinach nie zdarzało się zamiast To w dobrych rodzinach się nie zdarzało;
  • zbędne zapożyczenia składniowe, np. *Wydarzyło się to nie wczoraj, a przed tygodniem zamiast nie wczoraj, ale przed tygodniem.

Leksykalne
1. Słownikowe

2. Frazeologiczne

3. Słowotwórcze

Fonetyczne
Niepoprawna wymowa.
Literowe odczytywanie wyrazów.
Redukcja głosek i grup głoskowych.
Niepoprawne akcentowanie wyrazów i form wyrazowych.

Stylistyczne
Niewłaściwy dobór środków językowych w określonej wypowiedzi, niedostosowanie ich do charakteru i funkcji wypowiedzi:

Zewnątrzjęzykowe (błędy zapisu)

Ortograficzne
używanie niewłaściwych liter i połączeń literowych w zapisie
niewłaściwa pisownia łączna lub rozdzielna, w tym niewłaściwe użycie łącznika
niewłaściwe użycie wielkich i małych liter na początku wyrazu.

Interpunkcyjne
Brak znaku interpunkcyjnego, błędne użycie lub zastosowanie niewłaściwego znaku interpunkcyjnego.


Typy błędów szczegółowo

   
krzyżówki (kontaminacje) — zmieszanie, skrzyżowanie i zespolenie dwóch elementów językowych (wyrazów bądź związków frazeologicznych), w wyniku którego powstaje nowy, mylny wyraz lub związek frazeologiczny, funkcjonalnie zbieżny z jednym ze składników kontaminacji lub będący wypadkową ich obu, np. przemoczony do szpiku kości (1. przemoczony do suchej nitki + 2. zepsuty do szpiku kości); odnieść poparzenia (1. odnieść obrażenia + 2. doznać poparzeń). Więcej w dziale kontaminacje.

pleonazm — wyrażenie składające się z wyrazów to samo lub prawie to samo znaczących, np. cofać się w tył. Więcej przykładów w dziale pleonazmy.

tautologia — pojęcie związane z logiką wypowiedzi; jest to zdanie, którego prawdziwość wynika z samej jego struktury. Więcej przykładów w dziale tautologie.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz